Enneagram to mapa rozwoju wewnętrznego, zgodnie z którą życiem każdego człowieka rządzi jedno z dziewięciu skrzywień. Skrzywienie to, niczym wrodzona choroba, towarzyszy nam od dzieciństwa, poprzez młodość, życie dojrzałe, aż do starości.
Wyrasta z dziecinnych traum, rozwijając się w dorosłym życiu jako mechanizm obronny przed światem, wynikający z fałszywego mniemania, że świat chce nam zaszkodzić. U w pełni ukształtowanego człowieka typ enneagramowy stanowi osnowę osobowości, a zatem niezauważalną podstawę poglądów i sposobów reagowania. To pryzmat przez który postrzegamy i interpretujemy rzeczywistość. W trakcie życia nie można się swego typu pozbyć, ani zmienić na inny. Można jednak, i o tym traktuje Enneagram, rozpoznać go w sobie poprawnie, a następnie – za pomocą świadomej intencji – sprzeciwić się jego działaniu. Taki świadomy zwrot pod prąd jest początkiem duchowej ścieżki. Stale utrzymywane i poszerzane pragnienie pokonania własnego skrzywienia transformuje samo skrzywienie. W miarę rozwoju duchowego i wzmacniania przepływu energii, enneagramowa matryca ulega stopniowemu wypłukiwaniu, pozostawiając w człowieku „święte szczątki” – rodzaj cienia, który daje się odtąd wykorzystywać konstruktywnie i dla dobra. Dlatego też każdemu skrzywieniu odpowiada cnota, ku której może być ono przemienione.
SKĄD POCHODZI
Pochodzenie Enneagramu nie jest znane. Mówi się o korzeniach sufickich, wczesnochrześcijańskich, kabalistycznych i innych. Typy i ich skrzywienia odpowiadają punktom energii sefirot na kabalistycznym Drzewie Życia, jednak nie w ich powszechnie dostępnej interpretacji. Odpowiadają też siedmiu grzechom głównym Chrześcijaństwa, czyli Złości, Dumie, Zawiści, Skąpstwu, Zachłanności, Rozpuście i Lenistwu, wzbogaconym od dwa dodatkowe: Fałsz i Lęk. Te dwa ostatnie obecne są w wykazach wczesnochrześcijańskich Ojców Pustyni, wraz z siedmioma klasycznymi. Potem z niejasnych przyczyn usunięto je – stąd współcześnie znamy siedem, a nie dziewięć grzechów.
DZIEWIĘĆ TYPÓW OSOBOWOŚCI
Każde skrzywienie, odzwierciedla jeden z dziewięciu pierwotnych typów osobowości. Poniżej przedstawiam schematyczne zestawienie typów. Nazwy typów są moimi autorskimi propozycjami, i różnią się od powszechnie przyjętej w Polsce nomenklatury.
1. ZUCH – skrzywieniem jest Złość, naprawa wiedzie do cnoty Elastyczności (Odpowiedniości)
Wyjaśnienie: Złość wynika z kompulsywnego perfekcjonizmu; gdy zostaje uzdrowiona, zastępuje ją zdolność przybierania dowolnej postawy, bez gniewu
2. PIESZCZOCH – skrzywieniem jest Duma, naprawa wiedzie do cnoty Bezinteresowności
Wyjaśnienie: Duma wynika z poczucia, że jest się niezastąpionym; w miarę jak jest przekaształcana, zastępuje ją pokora, a z nią brak oczekiwań, że dostanie się coś w zamian, czyli Bezinteresowność
3. GWIAZDOR – skrzywieniem jest Fałsz, naprawa wiedzie do cnoty Autentyczności
Wyjaśnienie: Fałsz wynika z działania dla zdobycia akceptacji innych, a nie dla siebie; Autentyczność uzdrawia Fałsz, sprawiając, że działanie jest szczere, tzn. wynikające z osobistej potrzeby
4. MARUDA – skrzywieniem jest Zawiść, uzdrowienie skrzywienia daje nam Niezłomność (Dystynkcję)
Wyjaśnienie: Zawiść wynika z poczucia niechęci do siebie i innych, powstałej na skutek postrzeganego błędu (skazy); w miarę gdy jest przekształcana pojawia się Niezłomność (Dystynkcja), czyli zdolność stawienia czoła niekorzystnym okolicznościom z wdziękiem i pogodą ducha
5. MĄDRALA – skrzywieniem jest Skąpstwo , cnotą rozwijaną w procesie – Jasność Umysłu
Wyjaśnienie: Skąpstwo wynika z obsesyjnej chęci obiektywizmu, a zatem wyeliminowania czynników emocjonalnych; Jasność Umysłu pojawia się gdy emocje i intelekt współdziałają harmonijnie
6. CZARNOWIDZ skrzywieniem jestLęk, antitodtum na nie – Wiara
Wyjaśnienie: Lęk wiąże się z powątpiewaniem oraz brakiem pewności; Wiara gdy zostanie obudzona, daje podstawę do zaufania, uzdrawiając Lęk
7. LEKKODUCH – skrzywieniem jest Zachłanność, odtrutką i szczególnym talentem: Praca (Powściągliwość)
Wyjaśnienie: Zachłanność jest pragnieniem wciąż nowych doświadczeń, które odrywa od poczucia rzeczywistego spełnienia; Praca (Powściągliwość) pozwala skupić się na robieniu jednej rzeczy na raz, co niesie spokój ducha i ucieczkę od lęku
8. SKURCZYBYK – skrzywieniem jest Rozpusta, cnotą rozwijaną w procesie – Prawda
Wyjaśnienie: Rozpusta jest nieliczeniem się z innymi; Prawda, czyli znajomość prawdziwych motywów, przynosi rozpoznanie, że inni cierpią i zasługują na współczucie
9. GAPA – skrzywieniem jest Lenistwo, cnotą jaka powstaje w procesie przemiany – Miłość
Wyjaśnienie: Lenistwo wiąże się z lekceważeniem siebie/świata, czyniąc życie nudnym; działanie z Miłością ułatwia przebudzenie do życia, dzięki zauważaniu i uwzględnianiu tego co jest
ROZPOZNAWANIE TYPÓW
Każdy z dziewięciu typów psychologicznych jakie opisuje Enneagram posiada bardzo złożoną dynamikę, obejmując dosłownie setki zachowań, często wzajemnie sprzecznych. Rozpoznawanie typów w ludziach jest trudne – wymaga doskonałej znajomości enneagramu i wieloletniej praktyki. Zawsze należy zacząć od rozpoznania swojego własnego typu. Często – niestety – jest on tym, czego nie chcemy w sobie przyznać, co utrudnia poprawne rozpoznanie. Dlatego przed zaszeregowaniem siebie do jednego z typów, dobrze jest „przymierzyć” na próbę kilka opcji, poczytać o nich i bacznie poobserwować siebie. Nasz typ powie nam o sobie, choć może potrzeba na to trochę czasu. Takie spokojne i planowe podejście ma większe szanse zaowocować trafną diagnozą. Poprawna diagnoza to niemałe osiągnięcie – w odróżnieniu od diagnozy pochopnej, może ona dosłownie zmienić nasze życie.
Szczegółowe charakterystyki poszczególnych typów przedstawiam w moich artykułach, zamieszczonych na www.yestem.pl w dziale Enneagram. Szczególnie polecam artykuł pt. “Enneagram. Fetor Wnętrza”.
Krzysztof Wirpsza
krzysztof.wirpsza@yestem.pl