Mechanizmy obronne człowieka z natury miały służyć jego przetrwaniu w trudnych sytuacjach, szczególnie w dzieciństwie.
W miarę rozwoju różnych funkcji u człowieka, okazało się, że często są narzędziem ego w celu ochrony jego wzorców i przekonań przynoszących korzyści i fałszywego wizerunku maskującego zaniżoną samoocenę.

Istnieją następujące mechanizmy obronne u człowieka:

regresja, czyli nieświadome cofnięcie się do wcześniejszych etapów rozwojowych, gdy następuje kryzys lub traumatyczne wydarzenie. Osoba taka często nie może przejść przez kolejne etapy rozwojowe , ponieważ utknęło w przeszłości i ma przymus ciągłego powracania do niej;

racjonalizacja polega na wymyśleniu rozumowej zmiany percepcji danej sytuacji. Może być to obniżenie lub podwyższenie wartości czegoś lub kogoś w przypadku niedostępności danego obiektu lub wytłumaczeniu sobie, dlaczego dobrze się stało w przypadku straty lub porażki;

wyparcie oparte jest na zaprzeczaniu i wypieraniu się ciężkich sytuacji oraz własnych potrzeb i pragnień. Rezygnacja z własnych potrzeb może być zamaskowana również innymi mechanizmami obronnymi;

projekcja to przypisywanie innym osobom cech lub interpretacja zachowań, których tak naprawdę nie akceptuje ktoś w sobie.
Jeśli ktoś nie ufa ludziom, to twierdzi, że generalnie ludziom nie można ufać i szuka osób w swoim otoczeniu, które potwierdzą takie myślenie. Osoba z zaniżonym poczuciem własnej wartości, aby nie czuć się gorszą, będzie oceniała innych jako wywyższających się, niezależnie od ich rzeczywistych zachowań.

fiksacja jest to powtarzanie nieskutecznego, często nieracjonalnego zachowania w celu obniżenia napięcia. Takim zachowaniem może być ciągłe sprawdzanie czy gaz jest wyłączony lub inny rodzaj nieracjonalnej aktywności;

sublimacja jest to transformacja odrzucanych przez siebie instynktów i zachowań i zastępowanie ich akceptowanym substytutem. Ktoś nie akceptujący w sobie bezsilności będzie doprowadzał ciągle do sytuacji konfrontacji i złości, ponieważ uważa to za zachowania z pozycji siły. Ktoś nie akceptujący własnych błędów i obszarów nieświadomości, będzie ciągle udowadniał innym, że ma rację i pomijał fakty, które by temu zaprzeczały.;

substytucja jest zamienianiem czegoś nieosiągalnego, niedostępnego, na bliższą i przystępną gratyfikację i łatwiejszy cel do spełnienia. Mechanizmy substytucji często występują w nałogach, gdy łatwiej sięgnąć po kolejny kieliszek, niż zająć się problemem, który wydaje się przerastać własne możliwości;

poczucie humoru zostało zakwalifikowane jako najbardziej dojrzały mechanizm obronny. Dzięki niemu można, z dystansem i bezpiecznie, przeżywać trudne emocje i zachować pozytywny obraz siebie. Może też przyczynić się do oswojenia trudnych sytuacji i rozładować napięcia bez nałogowego regulowania uczuć.

Przestawiony zestaw mechanizmów obronnych pozwala na zauważenie, w jaki sposób są one stosowane w codziennym życiu i we własnym rozwoju duchowym.
Rozbrojenie niedojrzałych mechanizmów obronnych jest możliwe dzięki uświadomieniu ich sobie oraz pracy nad poczuciem własnej wartości.

Literatura:
J. Kozielecki, Koncepcje psychologiczne człowieka, informacje zebrane, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1998